DTP voor dummies: de eerste basisstappen

Inhoud

Wat is DTP?

Je hebt misschien wel eens van DTP gehoord. DTP staat voor het vormgeven en opmaken van documenten voor drukwerk zoals boeken, tijdschriften, folders en brochures. Dit gebeurt met behulp van een computer, een printer en zogenaamde DTP-software, waaronder Adobe InDesign, Photoshop en Illustrator. InDesign is in DTP het belangrijkste pakket omdat het tekst en beeld samenvoegt tot opgemaakte pagina’s.

Uit de oude doos

De term DTP ontstond rond 1985 en is een afkorting van DeskTop Publishing. Deze term verwijst naar het ‘publiceren’ (Publishing) vanaf je eigen ‘bureaublad’ (DeskTop). Apple maakte als eerste de vergelijking van je fysiek bureaublad met wat je zag op een computer (de Finder of Windows verkenner). Vanaf die tijd bestaat de grafische gebruikersinterface met prullenbak en allerlei folders op je computer.

Er waren destijds drie zaken nodig om aldus je eigen uitgeverijtje te beginnen: een Apple Macintosh computer, een Apple LaserWriter printer en het softwareprogramma Pagemaker, waarmee je dus folders, boeken en tijdschriften kon vormgeven en opmaken.

Was het echt zo simpel? Nee, zeker niet. Want ten eerste evenaarde de kwaliteit van de LaserWriter niet de drukpersen bij grote drukkerijen, printte alleen in zwart-wit en was voor de individuele koper toch best duur (ongeveer $ 7000,–). Ten tweede kostte het aanleren van het softwareprogramma Pagemaker best wel wat tijd. Bovendien moest je ook verstand hebben van grafische vormgeving en typografie. Om die reden kon je in de begintijd producten die met DTP werden gemaakt, direct herkennen en dus niet altijd in positieve zin.

Maar toch was dit het startpunt van een nieuw tijdperk. Een veelgebruikte term als ‘wysiwyg’ (What You See Is What You Get) gaf het relatieve gemak aan waarmee vanaf dat moment publicaties konden worden gemaakt. Je was in principe niet meer afhankelijk van tekstschrijvers, fotografen, vormgevers, lithografen en drukkers. Je kon als enkeling alles in eigen hand houden of alleen het onderdeel uitbesteden waar je weinig verstand van had. DTP werd in deze begintijd door grafische vormgevers ook met argusogen en met weerstand bekeken. Voor hen stond DTP voor slechte grafische producten, gemaakt door leken met weinig kennis van grafische ontwerp en typografie.


oude Apple computer


Ommekeer

Toen Teleac in in Nederland en België 1991 een succesvolle televisiecursus over DTP maakte, werden veel mensen enthousiast en geïnteresseerd in de mogelijkheden van DTP. Er waren meer dan 100.000 kijkers per uitzending. De vormgevers beseften dat zij de nieuwe techniek moesten omarmen. Wie niet meeging met het gebruik van computers en het aanleren van opmaaksoftware zou vroeg of laat zijn baan verliezen. Tegelijkertijd werden de hard- en software beter en beter. Er kwamen kleurenprinters, monitoren in kleur en de opmaaksoftware kon ineens ook transparantie en allerlei effecten toepassen. Dus gingen ook de traditionele, professionele uitgeverijen om. Op dit moment wordt alleen nog maar via DTP drukwerk verzorgd. Schaar en lijm komt er niet meer aan te pas. De flexibiliteit en productiesnelheid van DTP waren onweerstaanbaar. Door DTP zijn bedrijven als Apple en Adobe grote internationale bedrijven geworden.


Jouw eerste stappen in DTP

De eerste stappen als DTP-er zet je tegenwoordig door DTP-software aan te leren. Dat kan natuurlijk via een opleiding op een grafisch lyceum, maar het moet gezegd: je kunt het ook jezelf aanleren. Dat vergt wel enorme discipline en een groot talent. Maar Adobe zelf heeft goede video- en tekst-tutorials over programma’s als InDesign, Photoshop en Illustrator. Ook zijn er online-trainingen of opleidingen voor volwassenen. Intrinsieke motivatie is hier echt heel belangrijk.


Leertijd

Over de leertijd is wel wat te zeggen, maar is sterk afhankelijk van je motivatie, talent en doorzettingsvermogen. Zo leer je op het grafisch lyceum in 4 jaar tijd het vak van FTP’er. Maar het kan echt wel sneller, want op een lyceum krijg je ook vakken als Nederlands, Engels etc. Als je gemotiveerd bent en één jaar lang ongeveer 20 uur per week aan deze programma’s wijdt, dan is het mogelijk om als professional aan de slag te gaan. En natuurlijk kun je na een paar weken al je eerste brochure maken of een foto licht bewerken. Dan ben je nog geen professional, maar ben je wel al op weg.


Grafische vormgeving

Toch is het aanleren van deze programma’s meestal niet voldoende. Je zult moeten leren waardoor een brochure, tijdschrift etc. aantrekkelijk wordt. Je zult verstand moeten krijgen van typografie, kleurenleer en vlakverdeling. Als iemand anders die zaken bepaalt en aan jou meedeelt, dan hoef jij hier niet verantwoordelijk voor te zijn. Maar het is toch altijd verstandig om deze kennis ook zelf te bezitten. Officieel behoort deze grafische kennis niet per se tot de kennis die een DTP-er moet hebben. Een Art Director of zelfstandig werkende vormgever moet deze kennis in ieder geval wel hebben. Dus als je meer wilt dan alleen maar de vormgevingsideeën van anderen uitvoeren, dan is deze kennis een must.

Ook de kennis van grafische vormgeving is zelf aan te leren. Er zijn veel goede boeken over grafische vormgeving. Maar ook hier is begeleiding door middel van een cursus of opleiding aan te raden. Feedback van een docent en medecursisten kan je veel verder brengen dan wat je in een boek leert.

Lees meer over de cursus 'DTP Compleet'